Skaner – urządzenie służące do przebiegowego odczytywania: obrazu, kodu paskowego lub magnetycznego, fal radiowych itp. do formy elektronicznej (najczęściej cyfrowej). Skaner przeszukuje kolejne pasma informacji odczytując je lub rejestrując. Nie jest to więc zwykły czytnik, a czytnik krokowy (np. skaner obrazu nie rejestruje całego obrazu w jednej chwili jak aparat fotograficzny, a zamiast tego rejestruje kolejne linie obrazu - dlatego głowica czytająca skanera przesuwa się lub skanowane medium pod nią). Nazwa skanera jako czytnika przebiegowego często przenoszona jest na czytniki nieprzebiegowe (np. elektroniczne).

Skanery to urządzenia cyfrowe umożliwiające przenoszenie obrazu zapisanego w postaci tradycyjnej do pamięci masowej komputera. Skanowany obraz po przetworzeniu na postać cyfrową może być zapisany jako plik komputerowy do archiwizacji lub dalszej obróbki cyfrowej. Skaner umożliwia szybką cyfrową archiwizację zdjęć, dokumentów, gazet i wszelkiego innego tekstu zapisanego na papierze.

Skaner składa się ze źródła światła, zestawu luster i soczewek, oraz światłoczułego elementu - w obecnie występujących w skanerach jest to najczęściej matryca CCD. Skanowany materiał (np. dokument) umieszczony jest na szklanym blacie. Zostaje on oświetlany przez lampę ksenonowa, halogenową bądź fluorescencyjną. Odbita od dokumentu i luster wiązka światła zostaje skupiona przez soczewkę, przechodzi przez filtry odpowiedzialne za poszczególne składowe koloru i trafia do elementów CCD. Tam zostaje zamieniona na sygnał cyfrowy, przesyłany do komputera.

RODZAJE SKANERÓW:

Skaner ręczny - Matryca CCD oraz lampa oświetlająca umieszczone są w niewielkiej obudowie ręcznie przesuwanej po skanowanym materiale. Posługiwanie się tego typu skanerem wymaga dość dużej wprawy. Zbyt szybkie przesuwanie jego nad materiałem skanowanym powodowało pogorszenie jakości obrazu . W chwili obecnej skanery tego typu wyszły praktycznie z użycia. Stosowane są jedynie w ręcznych maszynach do odczytywania tekstu.

Skaner płaski - Pokrywa skanera jest ruchoma, pod nią znajduje się szyba. Aby dokonać skanowania, kładzie się skanowaną kartkę na szybę skanowaną stroną do spodu. W trakcie pracy skanera pod szybą przesuwa się zespół lampa-lustro. Połączenie skaner-komputer na początku XXI w. i wcześniej używano głównie interfejsu SCSI lub portu równoległego Centronics, jednak te rozwiązania w urządzeniach domowych i biurowych zostały wyparte przez interfejs USB oraz przez rozwiązania interfejsu sieciowego.Skanery płaskie charakteryzują się rozdzielczością optyczną wynoszącą od 300×600 dpi do 7200×14400 dpi. Urządzenia te można spotkać w wersji czarno-białej lub kolorowej. Skanery płaskie znalazły zastosowanie w profesjonalnych pracach graficznych oraz w pracy biurowej. Niektóre skanery mają przystawki DIA do skanowania przeźroczy.

Skaner bębnowy -  urządzenie peryferyjne komputera pozwalające na stworzenie postaci cyfrowej obrazu z oryginałów transparentnych (przezroczystych) czyli slajdów lub negatywów fotograficznych.Nazwa wywodzi się od metody odczytu obrazu, w skanerach bębnowych bowiem głównym elementem jest bęben, na którym umieszcza się przed procesem skanowania oryginały fotografii. W trakcie skanowania bęben obraca się z prędkością od kilkuset do ponad 1500 obrotów na minutę pod głowicą skanującą. Skanery bębnowe stosowane są w profesjonalnych studiach graficznych ze względu na wysoką jakość uzyskiwanych obrazów. Charakteryzują się wysoką rozdzielczością (do kilku tysięcy dpi), co pozwala np. uzyskać dobrej jakości obraz z przeznaczeniem do druku w formacie A3 z zeskanowanego slajdu 35 mm. Drugim wyróżniającym je parametrem jest wysoka gęstość optyczna - 4.0 D i więcej, która odpowiada za prawidłowe wydobywanie szczegółów z bardzo ciemnych i jasnych fragmentów negatywów i slajdów.

Skaner do slajdów - wyspecjalizowane urządzenie komputerowe do skanowania 35-milimetrowych slajdów, pozwalające przenieść ich zawartość do edycji w programie komputerowym. Obecnie zamiast skanera slajdów najczęściej wykorzystuje się skanery płaskie lub skanery do filmów fotograficznych z dodatkowym osprzętem do mocowania slajdów.

Skaner do filmów - wyspecjalizowany skaner służący do przetwarzania obrazów z błon fotograficznych (potocznie filmów) do postaci cyfrowej. Najpopularniejsze skanery do filmów służą do skanowania małoobrazkowych (format 35 mm) diapozytywów i negatywów, są dostępne również skanery do filmów średnioformatowych i wielkoformatowych. Skanowany materiał fotograficzny może być umieszczany w skanerze w postaci pojedynczych klatek lub krótkich odcinków filmu i wprowadzany jest do urządzenia po umieszczeniu ich w odpowiednich ramkach bądź ramach, lub też cały film może być wprowadzany do skanera za pomocą specjalnego wkładownika.

Skaner kodów kreskowych - Początkowo skanery kodów używały diod LED jako źródła światła. Wadą tego rozwiązania była konieczność zbliżenia skanera na bardzo małą odległość od kodu. Obecnie produkowane skanery używają lasera, co umożliwia - zależnie od modelu - odczyt nawet z kilku metrów. Nowoczesne skanery potrafią odczytywać nie tylko kody jednowymiarowe (paskowe), lecz także kody 2D - dwuwymiarowe np. QR_ Code, Aztec Code oraz PDF417. Również prawie każdy nowy telefon posiadający kamerę można wyposażyć w odpowiednią aplikację, służącą do odczytu kodów kreskowych.

Skaner 3D - jest urządzeniem, które analizuje obiekt lub otoczenie świata rzeczywistego w celu zgromadzenia danych na temat jego kształtu, a czasem także jego wyglądu (na przykład koloru). Zebrane dane mogą być następnie wykorzystane do skonstruowania cyfrowych trójwymiarowych modeli.Skanowanie 3D może odbywać się z użyciem wielu różnych technologii; każda z nich posiada swoje ograniczenia oraz mocne strony. Przykładowo, technologie optyczne mają utrudnione skanowanie obiektów połyskliwych lub przezroczystych. Problem ten można rozwiązać poprzez pokrycie obiektu środkiem matującym.

Głębia koloru (barw) – podawana jest w bitach np. 48 bit. Informuje jak dokładnie czujnik skanera potrafi odczytać kolor skanowanego materiału. Im więcej bitów tym lepiej. Ilość rozpoznawanych kolorów wynika z prostego przeliczenia: jak dużą liczbę da się zapisać za pomocą określonej liczby bitów.Przykład: Skaner z głębią barw 8 bit potrafi odczytać 256 kolorów (2^8) bo w ośmiu bitach można zapisać liczby od 0 do 255. Należy tutaj sobie przypomnieć systemy liczbowe.Skaner 24bit potrafi odczytać 16,7mln kolorów (2^24 = 16 777 216) i jest to minimalna wielkość, przy której obraz uznawany jest za fotorealistyczny, czyli wystarczająco odzwierciedla rzeczywistość.

Rozdzielczość skanowania (optyczna)– ilość pikseli (punktów), które skaner odczyta na długości 1 cala. Podawana jest w pikselach na cal (ppi). Kiedyś rozróżniano rozdzielczość pionową i poziomą, ale obecnie stosuje się zawsze jednakową rozdzielczość pionową i poziomą dlatego podaje się wyłącznie parametr rozdzielczość. Obecnie skanery potrafią skanować z różnymi rozdzielczościami od 600 ppi do 6400ppi i więcej. Skaner odczytujący 600ppi potrafi odczytać 600 punktów na 1 cal, 1” = 2,54cm a zatem z każdego centymetra odczytuje 236punktów.